Problemy z błędnikiem – kiedy skorzystać z pomocy laryngologa

O błędniku, niewielkim elemencie ucha wewnętrznego, większość osób dowiaduje się dopiero wtedy, gdy zaczyna on działać nieprawidłowo. Tymczasem to właśnie błędnik odpowiada za utrzymanie równowagi i właściwą orientację ciała w przestrzeni. Gdy jego praca zostaje zaburzona, mogą pojawić się uciążliwe objawy – zawroty głowy, nudności, problemy z równowagą czy oczopląs. Warto wiedzieć, kiedy takie dolegliwości wymagają konsultacji z laryngologiem.

Błędnik – niewielki narząd o ogromnym znaczeniu

Błędnik znajduje się w uchu wewnętrznym i pełni kluczową rolę w dwóch procesach:

• odbieraniu bodźców słuchowych,

• utrzymywaniu równowagi.

Wraz z móżdżkiem, oczami i receptorami czucia głębokiego w mięśniach tworzy złożony układ, który informuje mózg o położeniu ciała i jego ruchach.
W stanie zdrowia błędniki obu uszu działają w harmonii – ich impulsy nerwowe są zrównoważone. Gdy jednak jedna ze stron zostaje uszkodzona, mózg otrzymuje sprzeczne sygnały, co powoduje uczucie wirowania, kołysania lub utraty stabilności – typowe objawy zaburzeń błędnika.

Jak objawiają się problemy z błędnikiem?

Pierwszym i najbardziej charakterystycznym symptomem są zawroty głowy – nagłe, często silne, które mogą pojawiać się w różnych sytuacjach: przy wstawaniu, schylaniu się, a nawet w pozycji siedzącej czy leżącej. Chorzy opisują je jako wrażenie, że „świat wiruje” lub że „ziemia usuwa się spod nóg”.

Inne częste objawy to:

• trudności z utrzymaniem równowagi, chwiejny chód,

• uczucie kołysania lub zataczania się,

• oczopląs – mimowolne ruchy gałek ocznych, często towarzyszące zmianie pozycji,

• szumy uszne i pogorszenie słuchu,

• nudności i wymioty,

• nadwrażliwość na światło i dźwięki.

Objawy mogą występować pojedynczo lub w różnych kombinacjach. Nawet jeśli ustępują samoistnie, nie należy ich lekceważyć – mogą być sygnałem poważniejszych zaburzeń w obrębie ucha wewnętrznego.

Najczęstsze przyczyny zaburzeń błędnika

Problemy z błędnikiem mogą mieć wiele źródeł. Do najczęstszych należą:

• zapalenie błędnika (często jako powikłanie infekcji ucha środkowego),

• choroba Ménière’a, czyli gromadzenie się płynu w błędniku, powodujące ucisk i wzrost ciśnienia,

• zespół położeniowych zawrotów głowy (BPPV) – wywołany przemieszczaniem się otolitów,

• urazy głowy lub wstrząśnienia mózgu,

• zapalanie nerwu przedsionkowego,

• zmiany zanikowe związane z wiekiem,

• stres, przemęczenie, infekcje wirusowe,

• choroba lokomocyjna (kinetoza) – łagodna, ale uciążliwa forma zaburzeń błędnika.

Kiedy udać się do laryngologa?

Konsultacja z laryngologiem jest wskazana, jeśli:

• zawroty głowy pojawiają się regularnie lub utrzymują się dłużej niż kilka minut,

• towarzyszą im szumy uszne, zaburzenia słuchu lub oczopląs,

• występują trudności z utrzymaniem równowagi, szczególnie u osób starszych,

• objawy nasilają się przy zmianie pozycji lub pojawiają się bez wyraźnej przyczyny,

• wystąpił uraz głowy lub infekcja ucha.

Laryngolog przeprowadzi dokładny wywiad i zleci odpowiednie badania, takie jak audiometria, próby błędnikowe, ENG lub VNG, które pozwolą ocenić funkcjonowanie narządu równowagi. W niektórych przypadkach może być konieczna współpraca z neurologiem (neurolog w Gdańsku) .

Leczenie zaburzeń błędnika

Terapia zależy od przyczyny dolegliwości. Może obejmować:

• leczenie farmakologiczne – leki przeciwwymiotne, uspokajające, poprawiające krążenie i metabolizm komórkowy,

• rehabilitację przedsionkową – specjalne ćwiczenia przywracające równowagę,

• zmianę stylu życia i diety, np. ograniczenie soli, kofeiny i stresu (zwłaszcza w chorobie Ménière’a),

• leczenie przyczynowe infekcji, zapaleń lub chorób współistniejących.

W rzadkich przypadkach, gdy zaburzenia są wynikiem poważnych zmian anatomicznych, rozważa się leczenie chirurgiczne.

Zaburzenia błędnika u osób starszych

U seniorów zaburzenia równowagi często mają charakter zanikowy – wynikają ze stopniowego pogarszania się funkcji komórek błędnika i innych narządów zmysłów. Objawiają się głównie porannymi zawrotami głowy, chwiejnością chodu i zwiększonym ryzykiem upadków.

W takich przypadkach szczególne znaczenie ma rehabilitacja i aktywność fizyczna, które poprawiają koordynację i adaptację układu przedsionkowego. Leczenie farmakologiczne stosuje się jedynie w ostrych epizodach.

Jak łagodzić zawroty głowy i dbać o błędnik?

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia objawów lub złagodzić ich przebieg:

• wstawaj powoli z pozycji siedzącej lub leżącej,

• unikaj gwałtownych ruchów głową,

• nie patrz na migające światło,

• w czasie napadu zawrotów głowy usiądź i nie poruszaj się,

• unikaj stresu, odwodnienia i braku snu,

• w przypadku choroby lokomocyjnej – patrz w kierunku jazdy i nie czytaj podczas podróży.

Pamiętaj!

Zaburzenia błędnika mogą mieć różne przyczyny – od łagodnych po poważne stany zapalne. Ich objawy są często mylone z przemęczeniem lub problemami z krążeniem, dlatego nie warto ich bagatelizować.

Jeśli odczuwasz zawroty głowy, szumy uszne lub trudności z utrzymaniem równowagi, umów się na konsultację laryngologiczną. W Mediss Medical Clinic w Gdańsku przyjmują doświadczeni lekarze laryngolodzy Jakub Obrębski i Martyna Klecha, którzy przeprowadzą szczegółową diagnostykę i dobiorą odpowiednie leczenie, pomagając odzyskać komfort i pewność ruchu.