Wrzody żołądka i dwunastnicy

GASTROLOG GDAŃSK

Wrzody żołądka i dwunastnicy: Przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Wrzody żołądka i dwunastnicy to bolesne zmiany na śluzówce żołądka lub dwunastnicy, najczęściej wywołane przez bakterie Helicobacter pylori lub długotrwałe stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Choroba ta dotyka miliony ludzi na całym świecie, a jej objawy mogą znacznie pogorszyć jakość życia. W Polsce choroba wrzodowa jest jedną z najczęściej diagnozowanych chorób układu pokarmowego.

Co to są wrzody żołądka i dwunastnicy?

Wrzody to ubytki w błonie śluzowej żołądka lub dwunastnicy, które mogą mieć różne rozmiary – od kilku milimetrów do nawet kilku centymetrów. Najczęściej występują w miejscach, gdzie śluzówka jest bezpośrednio narażona na działanie kwasu solnego i pepsyny, enzymu trawiennego produkowanego przez żołądek.

W zależności od lokalizacji, wrzody dzielimy na:

1. Wrzody żołądka – występują na błonie śluzowej żołądka.
2. Wrzody dwunastnicy – pojawiają się na błonie śluzowej dwunastnicy, czyli początkowej części jelita cienkiego.

Wrzody mogą być także sklasyfikowane jako ostry lub przewlekłe, w zależności od czasu trwania objawów i reakcji na leczenie.

Przyczyny wrzodów żołądka i dwunastnicy

Poniżej siedem podstawowych przyczyny wrzodów:

1. Zakażenie bakterią Helicobacter pylori: To najczęstsza przyczyna wrzodów żołądka i dwunastnicy. Bakteria ta uszkadza błonę śluzową żołądka, co prowadzi do powstania wrzodów. Helicobacter pylori może być przenoszona drogą pokarmową, a zakażenie może przebiegać bezobjawowo przez wiele lat.
2. Długotrwałe stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ): Leki takie jak aspiryna, ibuprofen czy naproksen mogą prowadzić do uszkodzenia błony śluzowej żołądka i dwunastnicy, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu.
3. Palenie tytoniu: Palenie zwiększa ryzyko powstania wrzodów, ponieważ nikotyna stymuluje wydzielanie kwasu solnego i zmniejsza produkcję śluzu ochronnego w żołądku.
4. Nadużywanie alkoholu: Alkohol może podrażniać błonę śluzową żołądka, co sprzyja powstawaniu wrzodów.
5. Stres: Chociaż stres nie jest bezpośrednią przyczyną wrzodów, może nasilać objawy i przyczyniać się do zaostrzenia choroby, szczególnie u osób z już istniejącym ryzykiem.
6. Predyspozycje genetyczne: Historia rodzinna choroby wrzodowej może zwiększać ryzyko jej wystąpienia.
7. Dieta: Dieta bogata w tłuste, pikantne potrawy może zaostrzać objawy wrzodów, choć nie jest uważana za bezpośrednią przyczynę ich powstawania.

Objawy wrzodów żołądka i dwunastnicy

Objawy wrzodów mogą się różnić w zależności od ich lokalizacji i zaawansowania. Sześć najczęstszych objawów to:

1. Ból w nadbrzuszu: Najczęściej opisywany jako piekący ból w górnej części brzucha, który pojawia się na czczo lub w nocy. Ból może być łagodzony przez jedzenie lub zażywanie leków zobojętniających kwas żołądkowy.
2. Nudności i wymioty: W niektórych przypadkach, wrzody mogą powodować nudności, a nawet wymioty, często z domieszką krwi (hematemesis).
3. Wzdęcia i odbijanie: Zaburzenia trawienia mogą prowadzić do uczucia pełności, wzdęć i częstego odbijania.
4. Utrata apetytu i utrata masy ciała: Pacjenci mogą tracić apetyt z powodu bólu lub dyskomfortu związanego z jedzeniem.
5. Czarna, smolista biegunka: Może to być oznaka krwawienia z przewodu pokarmowego, co jest poważnym powikłaniem wrzodów.
6. Zmęczenie: Przewlekła utrata krwi z wrzodów może prowadzić do anemii, która objawia się zmęczeniem i osłabieniem.

Diagnostyka wrzodów żołądka i dwunastnicy

W celu zdiagnozowania wrzodów żołądka i dwunastnicy, stosuję się:

1. Endoskopię górnego odcinka przewodu pokarmowego: To najskuteczniejsze badanie diagnostyczne, które pozwala na bezpośrednią wizualizację błony śluzowej żołądka i dwunastnicy. Podczas badania, lekarz może również pobrać próbki do badania histopatologicznego w celu wykrycia Helicobacter pylori.
2. Test na Helicobacter pylori: Może być przeprowadzony na kilka sposobów, w tym przez testy z krwi, oddechowe, testy z próbek kału lub testy biopsyjne podczas endoskopii.
3. Badania laboratoryjne: Badania krwi mogą pomóc wykryć anemię wynikającą z przewlekłej utraty krwi z wrzodów.
4. Radiografia z kontrastem: W rzadkich przypadkach może być stosowana do oceny wrzodów, szczególnie gdy endoskopia nie jest dostępna.

Leczenie wrzodów żołądka i dwunastnicy

Leczenie wrzodów ma na celu złagodzenie objawów, gojenie zmian na błonie śluzowej oraz zapobieganie nawrotom. Obejmuje ono:

1. Leczenie farmakologiczne:
   • Inhibitory pompy protonowej (IPP): Leki te zmniejszają produkcję kwasu solnego, co pozwala na gojenie wrzodów.
   • Antybiotyki: Stosowane w przypadku zakażenia Helicobacter pylori, aby wyeliminować bakterie.
   • Leki zobojętniające kwas żołądkowy: Mogą przynieść ulgę w objawach, choć nie leczą wrzodów.
   • Prostaglandyny: Leki te chronią błonę śluzową żołądka, szczególnie u pacjentów długotrwale stosujących NLPZ.
2. Zmiana stylu życia:
   • Dieta: Unikanie pokarmów drażniących błonę śluzową, takich jak tłuste, pikantne potrawy, kofeina, alkohol i napoje gazowane.
   • Rzucenie palenia: Palenie tytoniu pogarsza gojenie się wrzodów i zwiększa ryzyko nawrotów.
   • Redukcja stresu: Wprowadzenie technik relaksacyjnych, takich jak medytacja czy joga, może pomóc w łagodzeniu objawów.
3. Leczenie chirurgiczne: Jest rzadko stosowane, zarezerwowane głównie dla pacjentów z powikłaniami, takimi jak perforacja wrzodu, krwawienie lub brak odpowiedzi na leczenie farmakologiczne.

Zapobieganie wrzodom

Zapobieganie wrzodom obejmuje unikanie czynników ryzyka, takich jak nadmierne stosowanie NLPZ, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu oraz kontrolowanie zakażeń Helicobacter pylori. Regularne badania, zwłaszcza u osób z historią choroby wrzodowej, mogą pomóc w wczesnym wykryciu i leczeniu wrzodów, zanim wystąpią poważniejsze powikłania.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

• Jakie są główne przyczyny wrzodów żołądka i dwunastnicy?

Główne przyczyny to zakażenie bakterią Helicobacter pylori oraz długotrwałe stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).

• Czy stres może powodować wrzody?

Stres nie jest bezpośrednią przyczyną wrzodów, ale może nasilać objawy i przyczyniać się do ich powstawania, zwłaszcza w połączeniu z innymi czynnikami ryzyka.

• Jakie są objawy wskazujące na wrzody żołądka?

Najczęstszym objawem jest piekący ból w nadbrzuszu, często pojawiający się na czczo. Inne objawy to nudności, wzdęcia, utrata apetytu, a w zaawansowanych przypadkach krwawienie.

• Jak leczy się wrzody żołądka i dwunastnicy?

Leczenie obejmuje inhibitory pompy protonowej, antybiotyki (przy infekcji Helicobacter pylori), oraz modyfikację stylu życia.

• Czy wrzody mogą prowadzić do poważniejszych powikłań?

Tak, nieleczone wrzody mogą prowadzić do perforacji ściany żołądka, krwawienia, a nawet raka żołądka.

• Jakie są zalecenia dietetyczne dla osób z wrzodami?

Zaleca się unikanie tłustych, smażonych potraw, kofeiny, alkoholu i palenia. Ważne jest spożywanie małych, regularnych posiłków oraz unikanie jedzenia tuż przed snem.

W Mediss Medical Clinic w Gdańsku Wrzeszczu oferujemy kompleksową opiekę i nowoczesne metody diagnostyczne oraz leczenie wrzodów żołądka i dwunastnicy, zapewniając pacjentom najwyższy poziom opieki medycznej.